Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (w Polsce) lub przed konsulem (za granicą). Oświadczenie przed konsulem można złożyć pod warunkiem, że przynajmniej jedno z rodziców posiada polskie obywatelstwo. Uznanie ojcostwa polega na tym, że mężczyzna, od którego pochodzi dziecko oświadcza, że jest ojcem dziecka, natomiast matka dziecka potwierdza (jednocześnie lub w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez mężczyznę), że ojcem dziecka jest składający oświadczenie mężczyzna.

Uznanie może dotyczyć także ojcostwa dziecka poczętego przed jego urodzeniem, jak również dziecka poczętego w wyniku procedury in vitro, przed przeniesieniem komórek rozrodczych do organizmu kobiety. W tym ostatnim przypadku oświadczenie o uznaniu ojcostwa musi być złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego – urzędnicy konsularni nie posiadają w tym zakresie własnych uprawnień.

Oświadczenia o uznaniu ojcostwa muszą być zgodne. W przypadku braku zgodności stanowisk kobiety i mężczyzny ustalenie ojcostwa następuje na drodze sądowej.

Uznanie ojcostwa jest inną instytucją prawa cywilnego niż przysposobienie (adopcja). Uznanie ojcostwa wiąże się z przyznaniem istnienia więzi biologicznej pomiędzy mężczyzną uznającym dziecko a dzieckiem. Natomiast przysposobienie (adopcja) polega na utworzeniu więzi prawnej pomiędzy rodzicem adopcyjnym a przysposabianym dzieckiem, takiej samej jaka istnieje między rodzicami, a potomstwem biologicznym, przy świadomości braku istnienia więzów krwi.

Ojcostwo można uznać w stosunku do dziecka:

1. poczętego;
2. urodzonego, do osiągnięcia pełnoletności;
3. zmarłego przed osiągnięciem pełnoletności – w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym mężczyzna składający oświadczenie o uznaniu dowiedział się o śmierci dziecka, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletniość.

W wyniku uznania ojcostwa uznane dziecko nosi nazwisko:

1. w przypadku złożenia zgodnych oświadczeń rodziców w sprawie nazwiska – nazwisko jednego z rodziców albo nazwisko dwuczłonowe, powstałe w wyniku połączenia nazwisk rodziców;
2. w sytuacji braku zgodnych oświadczeń rodziców dziecka w sprawie nazwiska dziecka – nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca dziecka.

Jeżeli dziecko ukończyło 13 rok życia, to do zmiany nazwiska konieczna jest zgoda dziecka.

Przesłanki niedopuszczalności uznania ojcostwa przed konsulem są następujące:

• osiągnięcie przez dziecko pełnoletności;
• przyjęcie oświadczeń koniecznych do uznania bądź odmowa ich przyjęcia przez innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub konsula;
• wątpliwość co do pochodzenia dziecka;
• wszczęcie postępowania sądowego o ustalenie ojcostwa;
• nieposiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych przez osoby składające oświadczenia.

Opłata zgodnie z Tabelą opłat konsularnych.

W celu umówienia wizyty należy zarejestrować wizytę prawną – link bezpośrednio do e-konsulatu. Zachęcamy do wcześniejszego kontaktu telefonicznego lub mailowego z konsulatem w celu ustalenia szczegółów sprawy.

Oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa dokumentuje się w formie protokołu, który podpisują rodzice dziecka, konsul oraz dziecko, jeśli ukończyło 13 lat, które w protokole zamieszcza swój podpis oraz informację o wyrażeniu bądź odmowie wyrażenia zgody na zmianę nazwiska.

W przypadku przyjęcia oświadczenia o uznaniu ojcostwa przez konsula, konsul wydaje rodzicom pisemne zaświadczenie potwierdzające uznanie ojcostwa.

Jeżeli konsul odmówił przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa z uwagi na ich niedopuszczalność, powiadamia pisemnie matkę dziecka i mężczyznę, który twierdzi, że jest ojcem dziecka w terminie 7 dni od dnia odmowy, o jej przyczynach i możliwości uznania ojcostwa przed sądem opiekuńczym.

CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA

Moja partnerka urodziła dziecko w Polsce i pozostanie tam przez najbliższe miesiące. Ja mam kontrakt w USA i na chwilę obecną nie mogę pojechać do kraju. Czy istnieje możliwość, żebym ja złożył oświadczenie o uznaniu ojcostwa przed konsulem, a partnerka przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego w Polsce?

Tak, istnieje taka możliwość. W takiej sytuacji konsul prześle do właściwego USC tylko oświadczenie mężczyzny o uznaniu ojcostwa, a matka dziecka będzie musiała potwierdzić tę okoliczność w ciągu trzech miesięcy.

Mój partner jest Amerykaninem i nie mówi po polsku. Czy to wyklucza możliwość złożenia przez niego oświadczenia o uznaniu dziecka przed polskim konsulem lub polskim kierownikiem urzędu stanu cywilnego?

Nie, w takim wypadku przepisy wymagają jedynie zapewnienia udziału tłumacza. Nie musi to być tłumacz przysięgły z listy Ministerstwa Sprawiedliwości. Jednak w przypadku tłumacza niebędącego tłumaczem przysięgłym zajdzie konieczność odebrania od niego (pod rygorem odpowiedzialności karnej) oświadczenia, że będzie wykonywał powierzone zadania sumiennie i bezstronnie, dochowując tajemnicy prawnie chronionej oraz kierując się w swoim postępowaniu uczciwością i etyką. Osoba sprawująca funkcję tłumacza powinna posługiwać się terminologią prawniczą.

Mąż mojej partnerki zmarł przed kilkoma laty. Planujemy się pobrać. Czy będę mógł złożyć oświadczenie o uznaniu jej córki z pierwszego małżeństwa?

Nie ma takiej możliwości, gdyż w takim wypadku nie istnieją więzy pokrewieństwa biologicznego pomiędzy Panem, a córką partnerki. W takim wypadku właściwa będzie procedura przysposobienia dziecka.

Posiadamy amerykański akt urodzenia dziecka bez danych mojego partnera jako ojca naszego syna. Czy najpierw powinniśmy sprostować amerykański akt i dokonać transkrypcji do polskiego rejestru czy też dokonać transkrypcji i złożyć oświadczenia o uznaniu ojcostwa?

W takim wypadku wybór należy do Państwa. Od strony prawnej obie ścieżki postępowania są dopuszczalne.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 r. poz. 2082, z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 28 listopada 2014 roku Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2064);
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 roku Prawo konsularne (Dz.U. z 2015 r. poz. 1274, z późn. zm.).